Inleiding
Deze pagina geeft de algemene voorschriften met betrekking tot de etikettering van levensmiddelen weer. De informatie is niet limitatief, d.w.z. dat met betrekking tot de onderstaande informatie aanvullende eisen vanuit wet- en regelgeving van toepassing kunnen zijn. Dit document is bedoeld om een algemeen beeld te scheppen van de informatie die er op een levensmiddelenetiket en waar een levensmiddelenetiket in algemene zin aan dient te voldoen.
Wetgeving
Wetgeving m.b.t. etikettering staat beschreven in Verordening (EU) Nr. 1169/2011 en uitgewerkt in Warenwetbesluit informatie levensmiddelen (WIL). Doelstelling van goede etikettering is: eerlijke en duidelijke informatie. Levensbedreigende situaties bijvoorbeeld kunnen hierdoor worden voorkomen.
N.B.: voor specifieke producten, zoals zuigelingen voedsel bestaat aanvullende wetgevingen/ verordeningen, zoals: a. zuigelingenvoeding (Verordening (EU) 2016/127) of b. diverse landbouwproducten, zoals olijfolie en tafelolijven, groenten en fruit, eieren, hop, wijn, melk en zuivelproducten voor menselijke consumptie (Verordening (EU) nr. 1308/2013).
Vrijwillige informatie
Dient erop te zijn gericht dat eerlijke informatie wordt verstrekt, op basis waarvan de consument een gedegen keuze kan maken. Wat bijvoorbeeld niet mag: niet bewezen gezondheidsclaims, of vermelding van bepaalde ingrediënten op het etiket die niet in het product aanwezig zijn.
Verplichte meldingen
a. benaming van het levensmiddel
Soms is bij een benaming een toevoeging nodig. Bijvoorbeeld wanneer een product zoetstoffen bevat. [Naam product], ‘met zoetstoffen’.
b. lijst van ingrediënten
Op basis van KWID (Kwantitatieve Ingredienten Declatratie). Dit is een opsomming van alle ingrediënten, dalend op volgorde van gewicht. Dus grootste hoeveelheid eerst, kleinste hoeveelheid laatst. De hoeveelheid wordt in % van totaal gewicht vermeld. In geval toevoeging van Nano materiaal dient “nano” vermeld te worden. Toegevoegde additieven, zgn. E-nummers, dienen op het etiket vermeld te worden; óf het E-nummer óf de naam. Ook van de samengestelde ingrediënten dienen ingrediënten volgens KWID gedeclareerd te worden. Wettelijke verplichte benamingen kunnen van toepasssing. Daarnaast zijn er ook ingrediënten die weggelaten mogen worden.
GGO: wanneer een product meer dan 0,9% GGO bevat.
c. allergenenetikettering
Wanneer ingrediënten tot een allergische reactie of voedselovergevoeligheid kunnen leiden. Er zijn er 14 allergenen die bij aanwezigheid in het product verplicht op het etiket aanwezig dient te zijn, dit zijn: 1. gluten, 2. ei, 3. vis, 4. pinda, 5. noten, 6. soja, 7. melk (lactose), 8. schaaldieren, 9. weekdieren, 10. selderij, 11. Mosterd, 12. sesamzaad, 13. sulfiet en 14. Lupine. Vermelding kan bijvoorbeeld door het allergeen ‘vet’ te drukken of d.m.v. footnote.
d. kwantitatieve ingrediëntendeclaratie (KWID)
Zie: b ‘Lijst van ingredienten’.
e. nettohoeveelheid
Op het etiket dient een netto hoeveelheidsaanduiding vermeld te worden. Speciale uitzonderingen zijn van toepassing. ‘e’ teken mag worden gehanteerd, i.g.v. elektronische afvul- en weegsystemen; specifieke voorwaarden zijn hierop van toepassing. Er dient daarnaast rekening te worden gehouden met evt. uitlekgewicht.
f. houdbaarheidsdatum
Uiterste houdbaarheidsdatum dient te worden vermeld op bederfelijke voedingsmiddelen; zgn. uiterste comsumptiedatum ofwel ‘te gebruiken tot’ of ‘niet gebruiken na’. Op alle andere voedingsmiddelen dient de minimale houdbaarheid te worden gegeven; zgn. ‘THT’ of ‘ten minste houdbaar tot’. Bij ongevroren producten dient de datum van invriezen te worden vermeld.
g. bijzondere bewaarvoorschriften en/of gebruiksvoorwaarden
Op het etiket dient de wijze van gebruik en bewaarvoorschriften vermeld te worden. Bijvoorbeeld: ‘Gekoeld bewaren onder de 7°C’.
h. naam/handelsnaam en adres van verantwoordelijke exploitant
Op het etiket dient de naam en adres van de producent/ exploitant te worden genoemd. In het geval van import in de EU dient de naam van de importeur te worden genoemd.
i. land van oorsprong of plaats van herkomst
Vermelding herkomst, d.w.z. land en regio, wanneer meer dan 50% van het product dierlijke bestanddelen bevat; zoals: vlees, vis en zuivel. N.b. Eieren en honing valt hier niet onder.
Wanneer het niet vermelden van herkomstinformatie leidt tot misleiding van consument moet deze worden vermeld. Bijvoorbeeld wanneer Belgische bonbons in Nederland zijn geproduceerd. Daarnaast kan vrijwillig informatie over oorsprong worden vermeld. Specifieke eisen en voorwaarden zijn van toepassing.
j. gebruiksaanwijzing als het levensmiddel moeilijk te gebruiken is zonder gebruiksaanwijzing
In het geval een levensmiddel moeilijk te gebruiken is dient ter verduidelijking een gebruiksaanwijzing te worden vermeld op het etiket; bijvoorbeeld zakje Cakemix of mix van Chili con carne kruiden..
k. percentage alcohol voor dranken met meer dan 1,2% alcohol
Wanneer een drank meer dan 1.2% alcohol bevat dient het alcohol% te worden vermeld op het etiket.
l. voedingswaardevermelding
Tenminste de volgende informatie (7 stuks) dienen verplicht te worden vermeld; dit zijn: 1. energie, 2. vetten, 3. verzadigde vetzuren, 4. koolhydraten, 5. suikers, 6. eiwitten en 7. zout. Specifieke voorwaarden zijn van toepassing.
m. Lotnr./ batchnr
In het kader van traceerbaarheid dient de partijeenheid te worden geindentificeerd; bijvoorbeeld d.m.v. lotnummer of batchnummer.
Verbod op medische claims
Op het etiket mogen geen medische claims vermeld staan.
Bijzondere informatie
- Vermelding Biologisch voedsel, alleen wanneer aan de wettelijke vereisten wordt voldaan. Certificerings/bedrijfsnummer en naam certificeerder (SKAL).
- Voedingsclaim: wanneer er iets positiefs vermeld wordt op etiket. Let op! dit dient wel wetenschappelijk onderbouwd te zijn.
- Gezondheidsclaim: wanneer er een verband is tussen voedingsstoffen en bewezen positieve gezondheidsclaims.
- Afbeeldingen: Deze mogen niet misleidend zijn.
- Diepgevroren levensmiddelen, wanneer de levensmiddelen bewaard worden onder -18°C.
- Vermelding: glutenvrij, lactose arm, vermelding specifieke voedingssuplementen.
Uiterlijk etiket
Goed leesbaar en etiket mag niet gemakkelijk loslaten. Verplichte vermeldingen dienen minimaal 1,2 mm groot te zijn; let op: afhankelijk van de grootte van het etiket gelden er aangepaste lettergrootten. Behalve letter en cijfers, mogen ook afbeeldingen worden gebruikt.
Van producten t.b.v. verkoop via webshops dient de productinformatie al vermeld te worden op de website; dit is het moment van aankoop.
Tot slot
De informatie die op een etiket dient te staan is productspecifiek en wordt onder andere bepaald door de aard van het product, de doelgroep, de wijze van gebruik en commerciële belangen. Het is dan ook wenselijk bij het ontwerpen van een etiket altijd deskundigen te raadplegen.